Coğrafi işaretlenmeli ürünlerde yaşanan sorunlar.

Dünyada Coğrafi işaretli ürün, o ürünün, otantik, orijinal olduğunun göstergesidir. Coğrafi işaret, bir bölgeye ait olan ürünün kayıt altına alınmasını sağlar ve standart dahilinde üretim yapıldığının garantisidir. Coğrafi işaret taşıyan bir ürünü, tüketici fiyatını sorgulayarak satın almaz, bilirki o ürün olması gerektiği standartta üretilmiştir. Gelişmiş ülkeler bu sistemi seneler evvel oturtmuş, geleneksel yöntemlerle üretilmiş ürünlerine sahip çıkmış ve artık bu ürünleri ile pazar oluşturmuşlardır. Coğrafi işaretlenmiş ürünler bir moda akımı değildir. Bir şehrin bir ulusun geçmişi, geleceğidir. Cografi işaretlenmeli ürünler sayesinde belli başlı bölgelerin, köylerin çok ciddi kalkındığını gözlemliyebiliriz.

Peki ya Türkiye de durum nedir?

Yucita ile başlamış olan bu akım farklı satış noktalarının verdiği destek ile moda haline gelmiş, Ticaret odaları adeta yarış halinde kendi bölgelerindeki ürünleri tescil ettirme peşine düşmüştür.

Ancak bu gidilen noktada unuttuğumuz bir şey vardır, öncelikle, Coğrafi işaretlenmeli ürünler üretilebilir olmalıdır.

Ticaret odaları, bu çalışmayı üreticilerle, denetimi yapmakla yetkili olan İl tarım müdürlükleri ile birlikte yapıp bir standart oluşturacağı yerde, işin uretim ve denetim ayağindaki ilgililerin fikrini almadan, üretimde, analizlerde çıkacak sorunları masaya yatırmadan ve hatta bütçe olmadığını dile getirerek yeterince özenerek yapılmamiş analiz sonuçları ile birlikte, adeta yangından mal kaçırır gibi, coğrafi işaret standardı oluşturmakta ve fayda sağlıyacağı yerde üreticiye zarar vermektedir.

Üreticiler, eksik ve hatalı çıkartılan coğrafi işaretleme yüzünden yani üretimini Ticaret Odalari tarafindan hazırlatılan standartta yapmadığı veya yapamadığı için o güne kadar ürettiği ürünü üretemez duruma geliyor. Durum yapmış, hazırlamiş, miş gibi yapılmaktan öteye gitmiyor. Baktığınızda Coğrafi işaret standartı çıkmışmı çıkmış, ama o standartta üretim varmı, maalesef yok, yapılamıyor.

Bu durum rapor edildiğinde ise, "denetimi biz yaptığımız için bir sorun olmaz " deniyor. Peki siz gidip yerinize başkaları gelince ne olacak? Yapılan yanlış standartta üretimi kim nasıl yapacak? Süreklilik sürdürülebilirlik ne olacak? Evet lokal olarak göz ardı, sümen altı edebilirsiniz ama unutulan unsur, ürünler ulusal pazarda satıldığında ürünlerin analizinin yapan labaratuar Coğrafi işarette yer alan kriterleri standart olarak alır ve üreticinin ürünü o standarta uymuyorsa uygunsuzluk raporu verir. Ürünlerde raflardan toplatılır.

Bu noktada üründemi sorun vardır, yoksa Coğrafi işareti hatalı çıkartan odadamı?

Coğrafi işaretlenmede henüz daha standartı bile tam belirliyemez iken, bir yöreye has özellik kullanılıp yöresel ürünlerin etkin ve değerinde pazarlanılması nasıl beklenmektedir?

Cografi işaretlemedeki bu karmaşık durum devam ederse sonuç tüketici güvensizliği noktasına gelir ve fayda yerine zarar getirir.

Hikayenin özü, coğrafi işaret ciddi bir kavramdır. Bir ülkenin bir yörenin kalkınmasını sağlıyacak, ondanda önemlisi geçmişini, değerlerini kayıt altına alacak bir oluşumdur. Şu anda yapılan sertifikasyon yada raporlama çalışmaları misyonuna hizmet etmemektedir. Bu çalışmalari, o bilinçte, işini ciddiye alan, önününü, arkasını düşünerek, düzgün yapacak birim ve bireylerle gerçekleştirmek şarttır. Ne biz yaptık oldu bitti, ne de ahbap çavuş ilişkisi bu çok önemli konsepte fayda getirir. Aksine zarar verir.